تحول دیجیتالی بانک‌ها نباید به تغییرات فناوری محدود شود

محمد فرجود مدیرعامل هلدینگ تفتا در نشست «بانکداری آینده و فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه» گفت: تحول دیجیتالی مقوله‌ای بیش از فناوری است؛ فناوری شرط لازم برای تحول دیجیتالی است؛ اما صرفاً با مجهز شدن به ابزارها و روش‌های فناورانه به تحول دیجیتالی دست پیدا نخواهیم کرد. در اینکه بانک‌ها برای متحول‌شدن باید به ابزارهای فناورانه مجهز شوند و بدون این فناوری‌ها اساساً تحول دیجیتالی برایشان رخ نمی‌دهد کاملاً واضح است؛ اما بررسی تجارب موفق و ناموفق دنیا نشان می‌دهد علاوه بر فناوری به مقولات دیگری نیاز است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، رهبریِ باورمند به‌ضرورت تحول دیجیتالی و اقتضائات آن است.
وی افزود: تردیدی نیست که دیجیتالی‌شدن یک فرایند است و نمی‌توان با زدن یک دکمه یا انجام تغییر از پارادایم سنتی به پارادایم دیجیتالی وارد شد! اولین و مهم‌ترین پیش نیاز شروع این فرایند، وجود باور به‌ضرورت تحول و به همان اندازه هم تن‌دادن و پذیرفتن اقتضائات دیجیتالی‌شدن است. این باور می‌تواند فرایند تحول دیجیتالی را کلید بزند تا در ادامه سایر اقتضائات هم فراهم شود.
فرجود با اشاره به اینکه صنعت بانکی یکی از حوزه‌های پیشرو در فناوری در کشور ما بوده‌اند و شروع بسیاری از تحولات و نوآوری‌ها در ایران با این صنعت بوده است، گفت: در مورد تحول دیجیتالی نیز همین انتظار وجود دارد و بر اساس آن هم شاهد نخستین تکاپوها در نظام بانکی کشور بوده‌ایم.
مدیرعامل هلدینگ تفتا افزود: مسلماً پررنگ‌ترین انتظار کاربران از بانک‌ها این است که سرویس‌ها و خدمات خود را بر بسترهای دیجیتالی تعریف و ارائه کنند. نکته مهم این است که ارائه محصولات و خدمات در بستر دیجیتالی از سوی یک بانک نیازمند تعریف فرایند و تغییر فرایندهای عملیاتی بر پایه سازوکارهای دیجیتالی است یعنی نمی‌توان با مدل پردازش و سازوکارهای سنتی، سرویس‌های دیجیتالی ارائه داد.
این کارشناس بانکداری و پرداخت نوین گفت: پازل تحول دیجیتال، قطعه مهم دیگری هم دارد که بدون آن پازل تحول دیجیتالی تکمیل نخواهد شد و آن هم مدل کسب‌وکاری مبتنی بر پارادایم دیجیتالی است. بانک‌های آینده دیگر نمی‌توانند از روش‌ها و خدماتی که اکنون منبع درآمد آن‌ها است ارتزاق کنند و باید از سرویس‌ها و به شیوه‌هایی مدل‌های کسب‌وکار خود را متحول کنند که با دو قطعه دیگر یعنی سازوکارهای عملیات و پردازش و محصولات دیجیتالی همخوانی داشته باشد.
فرجود گفت: بدون شک تحول از پارادایم سنتی به دیجیتالی با توصیفاتی که بیان شد نیازمند تعیین تکلیف با برخی از مقولات است؛ یکی از کلیدی‌ترین این مقولات «داده» است. بانک‌ها باید رویکرد و برنامه روشنی در استفاده از داده‌ها داشته باشند. طی یک دهه گذشته صنعت بانکی کشور به یمن بهره‌مندی از زیرساخت‌های الکترونیکی و بانکداری متمرکز به انبوهی از داده از مشتریانش دسترسی دارد؛ ولی اکنون و در شرایطی که از تحول دیجیتالی صحبت می‌کنیم باید مشخص شود تعامل بانک‌ها با این داده‌ها چگونه است؟ چقدر این داده‌ها را می‌شناسند؟ چقدر به صحت این داده‌ها می‌توان اطمینان داشت؟ چقدر در طراحی محصولات و سرویس‌ها از این داده‌ها استفاده می‌کنند و خلاصه آنکه راهبردشان نسبت به داده چیست؟
ما در تفتا با درکی که از ضرورت استفاده بهینه از داده داشتیم مجموعه‌ جدیدی در گروه شرکت‌های خود با نام «داتا» ایجاد کردیم که مسئولیت اصلی آن تجمیع، تحلیل و استفاده از داده‌های بانکی با کمک فناوری‌های نوین مانند کلان داده و هوش مصنوعی است.
مدیرعامل تفتا در پاسخ به این پرسش که برای گذار به بانکداری هوشمند چه باید کرد، گفت: مهم‌ترین کار به نظر من تلاش برای ترویج و پذیرش برخی پارادایم‌ها است؛ مؤثرترین کار هم در این مسیر ایجاد درک مشترک و کمک به یکسان‌سازی برداشت‌های میان کسب‌وکارهای موجود و کسب و کارهای جدید است. بانکی که چند دهه قدمت دارد، به‌راحتی و در زمان کوتاه قابل تحول نیست. هر بانک فرایندها، ضوابط و فرهنگ خود را دارد که در طی سالیان شکل گرفته و تک‌تک آدم‌هایی که در آن کار کرده و می‌کنند، در تمام سطوح از آن فرهنگ متأثر هستند و بر آن تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین برای تغییر پارادایم باید تلاش کرد. در این مسیر درس‌گرفتن از دنیا مفید است، استفاده از فناوری مؤثر است و ایجاد حلقه واسط برای تسریع و تسهیل دیالوگ میان نظم سنتی و رویکردهای نوین، بسیار اثربخش خواهد بود.
فرجود ادامه داد: به عقیده من هلدینگ‌های فناوری بانک‌ها یکی از مسئولیت‌های اصلی‌شان برقراری همین فضای تفاهم و پل زدن میان بانک‌ها و بازیگران نوآور در اکوسیستم به ویژه فین‌تکها است. این مجموعه‌ها می‌توانند و باید ارتباط لازم را میان بانک و سایر بازیگران فعال در این اکوسیستم به وجود بیاورد و نقش تسهیلگر خود را در تحول دیجیتالی نظام بانکی ایفا کند.